خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر مظاهری اصفهانی، استاد حوزه و دانشگاه، مشاور خانواده و نویسنده کتاب‌هایی چون «شیوه شهریاری»، «جوانان و انتخاب همسر»، «فرهنگ خانواده»، «از ژرفای حج» و مترجم متن شریف نهج‌البلاغه در یادداشتی که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته، به یک معضل عجیب فرهنگی که باعث شده تا آینده برخی از دختران تیره و تار شود، پرداخته است.
این یادداشت را در ادامه بخوانید؛
نوع این جدایی را که اکنون می‌نویسم، شاید به نظرتان عجیب آید که: مگر این هم طلاق است که روا باشد یا ناروا؟ حق با شماست. کسی بر این جدایی، نام طلاق نگذاشته است. در قانون و شریعت نیز آن را طلاق نمی‌نامند. پس چرا ما بر آن نام طلاق می‌نهیم؟ با دقت، همراهی‌مان کنید تا ببینیم موضوع چیست: در اسلام و در قانون مدنی ایران، دو نوع عقد ازدواج داریم؛ دائم و موقت. نه بیش، نه کم. این هر دو عقد ازدواج، هم شرعی است هم قانونی.
اما موضوع این مقال: در جامعه ما، رسمی ناروا وجود دارد که: برخی از خانواده‌ها (که کاش تعدادشان زیاد نباشد!)، در مرحله خواستگاری، قبل از پیمودن مسیر فرآیند خواستگاری، دختر را به عقد موقت پسر در می‌آورند و نام آن را «عقد محرمیت» می‌گذارند، تا دختر و پسر، همدیگر را خوب بشناسند و اگر به توافق رسیدند و همه چیز جور شد، عقد دائم را بخوانند.
سوال ما: چه تعداد از این عقدهای موقت، به عقد دائم نمی‌انجامد و دختر و پسر، از هم جدا می‌شوند؟ پنجاه‌درصد؟ کمتر؟ بیشتر؟ پس از این عقد، دخترها چه حالتی پیدا می‌کنند؟ وقتی دختر یا پسر یا خانواده‌ها، به هر دلیل، به نتیجه مثبت نمی‌رسند و دختر، بی‌همسر می‌ماند، چه بر سرش می‌آید؟ ببینید:
خواستگاری و عقد موقت از زبان مشاور: دخترخانمی پرسیده است: دختری ۱۸ ساله‌ام. با خواستگاری که برایم آمده و با خانواده‌اش، به تفاهم رسیده‌ایم، اما نکته‌ای که باعث اختلاف شده این است که خانواده ما معتقدند باید چند ماه صیغه عقد موقت جاری کنیم و بعداً عقد دائم کنیم، اما آنان مخالف‌اند. آیا شما ازدواج بدون نامزدی را تأیید می‌کنید؟ کار درست کدام است؟
پاسخ ما: متأسفیم که در جامعه ما و نزد برخی از خانواده‌ها، مرسوم شده که دختر را، زود و بدون ضرورت، به عقد موقت خواستگار درمی‌آورند، که در موارد بسیار، زیان‌های سخت‌جبران یا بی‌جبران به روان و حیثیت دختر می‌زند. اگر این عقد موقت به عقد دائم نینجامد – که بسیار هم نمی‌انجامد – دختر احساس «مُطَلَّقگی» می‌کند؛ احساس می‌کند عقدش کردند و سپس طلاقش دادند. این احساس، دختر را می‌آزارد.زیان دیگر این عقد موقت این است که خواستگار بعدی که آمد، به او چه بگوییم؟ دختر و خانواده‌اش به پسر و خانواده‌اش بگویند که قبلاً یک عقد موقت داشته‌ایم یا نگویند؟ اگر بگویند – که باید هم بگویند – پسر و خانواده‌اش چه فکرهایی می‌کنند؟ و ای‌بسا که سوءظن کنند. و اگر نگویند – که نباید نگویند – هم از نظر اخلاقی درست نیست، هم استرس خواهند داشت که نکند بعداً بفهمند. و چه‌بسا که بعداً بفهمند و مشکلاتی به‌بار آید. پس چه باید کرد؟ شیوه درست کدام است؟
۱. برای دیدارها و گفت‌وگوهای دختر و پسر، در دوران خواستگاری، نیازی به محرم‌شدن آنان نیست. دختر و پسر مجازند که – با مراعات حریم‌ها – مذاکره و دیدار کنند تا به نتیجه برسند. اگر به نتیجه مثبت نرسیدند، موضوع تمام می‌شود و به دختر آسیبی نمی‌خورد. این خواستگاری را به خواستگار بعدی گفتن، مشکلی ایجاد نمی‌کند و آن سوءظنی که گفتیم را برنمی‌انگیزد. هر دختر و پسری ممکن است خواستگاری‌هایی داشته باشد، که هیچ عیبی ندارد.
۲. اگر دختر و پسر و خانواده‌ها به توافق رسیدند و از مراحل خواستگاری به سلامت گذشتند و به توافق قطعی رسیدند و هیچ مانعی برای ازدواج وجود نداشت، عقد دائم کنند و دوران عقد داشته باشند. اینکه پرسیده‌اید: «آیا شما ازدواج بدون نامزدی را تأیید می‌کنید؟» می‌گوئیم: چرا ازدواج بدون نامزدی؟ این دوران را با عقد دائم داشته باشید نه با عقد موقت. اینکه بر این دوران، نام «دوران نامزدی» می‌گذاریم، به زبان مردم سخن می‌گوئیم. وگرنه نام این دوران، «دوران عقد» است.
۳. اگر دختر و پسر و خانواده‌ها به توافق قطعی رسیدند و بنا را بر ازدواج گذاشتند و هیچ مانعی و تردیدی برای ازدواج وجود نداشت، آن‌گاه اگر خواستند عقد دائم را در فلان زمان یا مکان مقدس انجام دهند یا فلان شخص معین، که الآن به او دسترسی نیست، عقد را بخواند، می‌شود عقد موقت کرد تا به آن زمان یا مکان یا شخص برسیم و عقد دائم کنیم. تأکید می‌کنیم که عقد موقتی را تأیید می‌کنیم که صددرصد به عقد دائم بینجامد.
فرجام سخن: اکنون دانستید چرا بر این جدایی در عقد موقت، نام طلاق نهادیم؛ تلاقی ناروا؟ بیایید برای سعادت خود و فرزندانمان، عاقلانه‌تر عمل کنیم.